Epilepsi, beyin korteksindeki nöronların anormal elektriksel deşarjlarıyla ortaya çıkan ve tekrarlayan nöbetlerle seyreden merkezi sinir sistemi hastalığıdır. Köpeklerde epilepsi nispeten sık görülürken, kedilerde daha nadirdir.
Kedi ve Köpeklerde Epilepsi Nedenleri
Epilepsi gelişiminde birçok faktör rol oynar; genellikle bir neden bilinmez ve idiyopatik epilepsi olarak adlandırılır. İdiyopatik epilepsili köpeklerin yaklaşık %75’inde ve kedilerin üçte birinden biraz fazlasında nöbetlerin nedeni bulunamaz. Bu vakalarda genetik yatkınlık önemlidir; pek çok safkan köpek ırkında epilepsiye yatkınlık saptanmıştır bunlara örnek olarak;
- Beagle
- Boxer
- Golden Retriever
- Labrador
- Poodle
- Çoban köpekleri verilebilir.
Diğer yandan epilepsiye neden olan yapısal değişiklikler de vardır.
- Beyin tümörleri
- Damar tıkanıklıkları
- Kafa travmaları veya inflamasyonlar
- Köpeklerde distemper virüsü,
- Kedilerde toksoplazma veya FIP enfeksiyonları epileptik nöbetlere yol açabilir.
Doğuştan veya sonradan gelişen beyin anomalileri (hidrosefali gibi) da nöbete neden olabilir. Metabolik/referans epilepsi kategorisinde ise;
- Karaciğer yetmezliği (portosistemik şant gibi)
- Böbrek yetmezliği
- Elektrolit dengesizlikleri (örneğin hipoglisemi, hipokalsemi)
- Şiddetli beslenme bozuklukları sayılabilir.
Ek olarak, bazı yabancı maddelere maruziyet de nöbet tetikleyebilir;
- Böcek zehirleri,
- Metaldehit (salyangoz ilacı)
- Etilen glikol (antifriz)
- Karanfil yağı
- Ksilitol ve ağır metaller epilepsi benzeri semptomlara yol açabilir.
Kısacası, tüm başka nedenler elendikten sonra hâlâ nöbet atakları devam ediyorsa idiyopatik epilepsi tanısı konur.
Kedi ve Köpeklerde Epilepsi Belirtileri
Epileptik nöbetler köpek ve kedilerde genellikle benzer özellikler gösterir. Nöbet öncesinde (prodrom veya aura döneminde)
- Hayvan huzursuz olabilir
- Kusma belirtileri veya anksiyete gösterebilir
- Sahibine daha fazla ilgi gösterme
- Bulantı gibi belirtiler ortaya çıkabilir.
İktal dönemde ise;
Bilinç kaybı ve kasılmalar görülebilir. Genelize nöbetlerde tüm vücut sertleşir (tonik faz), sonra kasılmalar (klonik faz) başlar; bu sırada köpek ve kedi kulaklarını ve yüzünü sıvazlayabilir, patilerini havaya vurarak yürümeye çalışabilir (paddling), çene kilitlenebilir ve salya akıntısı görülebilir. Kontrolsüz hareketler sırasında idrar veya dışkı kaçırma olabilir. Fokal (parsiyel) nöbetlerde ise;
Genellikle beynin tek yarısı etkilenir; kedilerde yüz veya kulak kaslarının bir tarafında tikler, baygın bakış ya da kulak seğirmesi sık görülür. Nöbetler genellikle saniyelerle bir – iki dakika arasında sürer; 5 dakikanın üzerindeki sürekli kasılma durumu status epileptikus olarak adlandırılır ve acil müdahale gerektirir.
Nöbet sonrasında (postiktal dönemde);
Hayvan şokta gibi şaşkın, sersemlemiş veya uyuklama haliyle görülür; geçici görme bozukluğu, koordinasyon kaybı ve sersemlik yaygındır. Çoğu epileptik hayvan nöbetler arası tamamen normal görünümde olur.
Kedi ve Köpeklerde Epilepsi Teşhis Yöntemleri
Epilepsi tanısı koymada genellikle şu adımlar uygulanır:
Öncelikle detaylı anamnez ve fiziksel/nörolojik muayene yapılır.
Hayvanın nöbet öyküsü, nöbetlerin şekli ve sıklığı kaydedilir; ailede benzer vakalar sorgulanır.
Ardından kan biokimyası, elektrolit ölçümleri, tam kan sayımı ve idrar tahlili gibi temel laboratuvar testleri ile karaciğer ve böbrek fonksiyonları kontrol edilir. Ayrıca kan şekeri, tiroid fonksiyon testleri veya enfeksiyon belirteçleri de incelenebilir.
Eğer nörolojik muayenede anormallik veya ilk nöbet yaşı normalden saptanmışsa, görüntüleme yöntemleri gerekebilir: Manyetik rezonans görüntüleme (MR) veya bilgisayarlı tomografi (BT) ile beyin incelenir; ihtiyaç halinde beyin-omurilik sıvısı (BOS) analizi yapılabilir. Elektrokortikogram (EEG) ender kullanılsa da bir nörolog tarafından epileptik beyin aktivitesi saptamak için tercih edilebilir. Sonuçta, bir hayvanda tüm metabolik, enfeksiyöz ve yapısal nedenler elendikten sonra hâlâ açıklanamayan tekrarlayan nöbet atakları varsa idiyopatik epilepsi tanısı konur.
Kedi ve Köpeklerde Epilepsi Tedavi Seçenekleri
Maalesef epilepsinin kesin bir tedavisi yoktur; ancak doğru ilaç ve bakım ile nöbetler büyük ölçüde kontrol altına alınabilir. Antikonvülsan ilaçlar temel tedavi yöntemidir. İlaçların yan etkileri açısından titiz kontrol gerekir çünkü bu ilaçlar başta karaciğer ile böbreğe zarar verebileceğinden düzenli kan ilaç düzeyi, karaciğer enzimleri ve kan sayımı ile takip yapılır. İlaçlar genellikle yaşam boyu devam eder ve kesilmemelidir, çünkü doz atlamak nöbetlerin kötüleşmesine yol açar.
Acil durum olarak 5 dakikadan uzun süren veya arka arkaya nöbet geçiren bir hayvanda (status epileptikus) hızla veteriner kliniğine başvurmak çok önemlidir. Bu durumda damar yolundan hızlıca benzodiazepinler verilerek nöbet durdurulmaya çalışılır. Altta yatan tümör ya da enfeksiyon saptanmışsa, uygun medikal ya da cerrahi tedavi de nöbet kontrolüne yardımcı olur. Evde sahiplerin alması gereken önlemler arasında; hayvanın ağzına el veya yabancı cisim sokmamak, düşebileceği sert zeminlerden uzak tutmak ve olabildiğince sakin bir ortam sağlamak bulunur.
Genel olarak uygun ilaç ve düzenli veteriner takibiyle epilepsili köpek ve kediler normal bir yaşama devam edebilir. Uygun tedaviyle birçok vakada nöbet sıklığı ve şiddeti önemli ölçüde azaltılabilir, yaşam kalitesi korunabilir. Eğer epilepsi sahibi bir evcil hayvanınız varsa daha fazla bilgi almak için aşağıda bulunan telefon numaramız üzerinden bizlere ulaşabilir, en kısa zamanda bir randevu planlayabilirsiniz.
Sık sorulan Sorular
Epilepsi bulaşıcı mıdır?
Hayır, epilepsi bulaşıcı olmayan bir nörolojik hastalıktır.
Epilepsi tamamen İyileşir mi?
Kesin tedavisi yoktur, ancak uygun ilaçlarla nöbetler büyük oranda kontrol altına alınabilir.
Kedilerde epilepsi köpeklerden farklı mıdır?
Evet; kedilerde genellikle beyinin bir bölgesini etkileyen fokal nöbetler (örneğin yüz kas seğirmesi) görülür, köpeklerde ise yaygın tonik-klonik nöbetler daha sık gözlenir.
